Момчило Настасьевич

Момчило Настасьевич
Туған күні	23 қыркүйек 1884 (1884-09-23)
Туған жері	Горнжи Милановац, Сербия
Қайтыс болған күні	12 қаңтар 1938 (1938-01-12) (53 жас)
Қайтыс болған жері	Белград, Югославия
Білімі	Белград университет
Мансабы	ақын, жазушы, драматург

Момчило Настасьевич (23 қыркүйек 1894 жыл, Горнжи Милановац, Сербия, - 2 қаңтар 1938 жыл Белград, Югославия) — серб ақыны, жазушы, драматург, прозашы және педагог. Ол «Еске алынбаған», «Мастер Младеннің қызы» және «Мәңгілік кранда» сияқты лирикалық және драмалық шығармаларымен танымал. Сонымен қатар «Меджулуж қазынасы» музыкалық драмасын жазды.

Өмірбаяны

Момчило Настасьевич 1894 жылы Сербияның Горни Милановац қаласында кедей буржуазиялық отбасында дүниеге келген. Орта мектепті туған жерінде бастап, Белградта бітірген. Денсаулығына байланысты әскери қызметке жарамсыз деп танылды, бірақ Бірінші дүниежүзілік соғыстың басында ерікті ретінде жазылып, майданға аттанды. Косово Митровица маңында серб әскері шегінгеннен кейін ол туған қаласына оралды. 1921 жылы Белград университетінің филология факультетін бітірген. Университетті бітіріп, өмірінің соңына дейін Белградта гимназия мұғалімі болып қызмет етті.

Шығармашылығы

Настасьевич поэзиясы көбінесе қалың оқырманға қол жеткізе алмайтын өте жеке белгілерге толы. Ол мағынадан гөрі дыбысқа назар аударды. Оның поэзиясы Британдық ақын Джерарда Мэнли Хопкинстің поэзиясымен салыстырылды. Ол ескі серб тілінің лексикалық және синтаксистік элементтерін қолдануға баса назар аударды. Өзінің әңгімелері мен драмаларында лаконикалық, лапидарлық стильді қолданатын ең ерекше жазушы. Настасьевич стиліне тән қасиет – қалыпты сөйлем формасынан ауытқыған лексикалық архаизмдер мен синтаксистердің мол қолданылуы.

Ол өзінің жалғыз өлеңдер жинағын «Пет лирских кругова» («Бес лирикалық цикл», 1932) жеке басып шығарды. Жетекші әдеби мерзімді басылымдарда өлеңдерін жүйелі түрде жариялағанымен, ол салыстырмалы түрде назардан тыс қалды. Мойындалмау себептерінің бірі – оның поэзия мен әдебиетке және серб әдеби тілінің даму мәселелеріне деген жеке көзқарасы – сол кездегі Белградта үстемдік еткен экспрессионизм мен сюрреалистік марксизм ағымына үйлеспеушілігі.

1922 жылы Момчило Настасиевичтің өлеңдері алғаш рет жарияланды, ал 1923 жылы оның алғашқы прозасы Белградтың жетекші шолулары мен мерзімді басылымдарында пайда болды. «Өнер туралы бірнеше ойлар» (Неколико рефлекса из уметности, 1922), «Абсолюттік поэзия туралы жазбалар» (Белешке за апсолутну поезду, 1924), «Негізгі ой туралы жазбалар» (Белешке за стварну мисао), 1932), «Өнердің діни түсінігі» (Религиозно схватане уметности, 1936), «Адамды қорғауда» (У одбрану човека, 1934), «Өзін іздеуде» (У тражену себе, 1935)) және т.б. шығармаларында ол өнердегі үйлесімділік идеясын табанды түрде уағыздайды.

«Ана әуені туралы» (За матерну мелодију, 1929) эссесінде ол дүние «адам арқылы жырлануы керек» деп жазады. Бұл жырлау адамның өз болмысымен, өзіндегі дүниенің мәнімен әуезді байланысы болып табылады. Әр халықтың «әуені» оның өткені мен болашағын байланыстыратын жанды ағын, «әуен» ажырамас түрде халықтың наным-сенімдері мен әдет-ғұрыптары бар - фольклор деп атады.

Настасиевичтің драмалары көзі тірісінде үлкен сахнада қойылған жоқ. «Джурадж Бранкович» («Ђурађ Бранковић») драмасы – ағасы Светомир Настасиевичтің операсының либреттосына негіз болды. Негізінен, драмалар тарихи сюжетті болды және романтикалық пафосқа, патриоттық сезімге, тарихтың тағдырлы ағымына сенімге толы болды. Солардың ішіндегі ең әйгілісі «Орман арасындағы байлық» («Међулушко благо») ертегі драмасы.